اختلالات شنوایی در کودکان

چرا اختلالات شنوایی در کودکان باید هر چه سریعتر تشخیص داده شود؟
اختلالات شنوایی در کودکان در زمره شایع ترین اختلالات مادرزادی است که بدون علائم ظاهری بروز می کند و تنها به وسیله غربالگری شنوایی می توان به وجود این مشکل در نوزادان پی برد.

از بدو تولد تا شش ماهگی بهترین زمان برای تشخیص ناشنوایی یا کم شنوایی در نوزادان است که باید مورد توجه والدین قرار گیرد. با توجه به این که از حدود شش ماهگی تا سه سالگی بهترین دوران زبان آموزی کودک به شمار می رود، تشخیص کم شنوایی و شروع درمان، در هوش و قدرت یادگیری کودک، بسیار موثر است.

چنانچه تشخیص ناتوایی های شنیداری کودک به موقع تشخیص داده نشود، یادگیری و توان زبان آموزی کودک به نحو چشمگیری کاهش می یابد و این نکته مهمی است که باید از سوی والدین و به خصوص مادر، مورد توجه قرار گیرد .البته این بدین معنا نیست که اگر  کم شنوایی کودک در زمان های دیرتری تشخیص داده شود دیگر نمی توان کاری کرد اما نکته مهم این است که تشخیص تا قبل از شش ماهگی  نتایج مطلوب تری در درمان دارد.
انواع اختلالات شنوایی در کودکان
اختلال شنوایی در کودکان یک واژه عام و نشانگر یک ناتوانی در شنیدن است که می تواند به سه صورت خفیف، متوسط، شدید یا عمیق رخ دهد. از رایج ترین انواع اختلالات شنوایی در کودکان می توان به:

افت شنوایی رسانشی:
وقتی گوش بیرونی یا میانی شامل مجرای گوش، پرده گوش یا هر یک از سه استخوان گوش به مشکل برمی‌خورند، این اختلال به وجود می‌آید. در بسیاری موارد افت شنوایی رسانشی را می‌توان با تجویز دارو یا جراحی درمان کرد.

اختلال شنوایی حسی- عصبی:
این اختلال در اثر وارد آمدن آسیب به گوش داخلی (بخش حلزونی شکل) یا عصب شنوایی بروز می‌کند. شایع‌ترین نوع این اختلال زمانی ایجاد می‌گردد که عملکرد سلول‌های مویی و بیرونی گوش بر هم می‌خورد. در این شرایط فرد بیمار صداها را به طور واضح نمی‌شوند و قادر به درک کلام دیگران و اصوات گوناگون نیست. این نوع اختلال شنوایی موقتی نمی‌باشد. در بسیاری موارد تجهیزات کمکی می‌تواند به بازگشت قدرت شنوایی به حالت نرمال کمک کند.

اختلال شنوایی دائم:
در شدیدترین حالت، هر دو سلول‌های مویی بیرونی و داخلی عملکرد درستی از خود نشان نمی‌دهند. معمولا جراحی کاشت حلزونی کمک زیادی به این بیماران می‌کند.

اختلال طیف نوروپاتی شنوایی:
نوروپاتی شنوایی، نوعی نقص شنوایی است که در آن سلول های مویی خارجی (OHC) یا دستگاه تقویت حلزون سالم است، در حالی که هدایت عصبی در مسیر شنوایی آسیب دیده است. این اختلال تقریبا 7 درصد کم شنوایی های دائمی دوران کودکی و درصد قابل توجهی از نقایص شنوایی بزرگسالان را شامل می شود.

اختلال شنوایی ترکیبی:
این اختلال زمانی اتفاق می‌افتد که فرد بیمار به هر دو مشکلات شنوایی رسانشی و حسی عصبی دچار می‌گردد.

اختلال شنوایی مرکزی:
اختلال شنوایی مرکزی زمانی رخ می‌دهد که ناحیه حلزونی گوش به درستی کار می‌کند اما سایر بخش‌های مغز آسیب می‌بینند. این نوع اختلال شنوایی کمتر بروز می‌کند و درمان آن نیز دشوارتر است.
علت بروز اختلالات شنوایی در کودکان چیست؟
عوامل اکتسابی،  مادرزادی و ژنتیکی از جمله اصلی ترین علت های بروز اختلالات شنوایی در کودکان است که از مهم ترین آنها می توان به:

عوامل اکتسابی موثر در بروز اختلالات شنوایی در کودکان
عفونت گوش میانی
پارگی پرده گوش یا ایجاد حفره ای در گوش میانی
آسیب دیدن جمجمه و سر کودک
قرار گرفتن در معرض صداهای بلند
قرار گرفتن در معرض دود دخانیات و مواد مخدر
سوراخ کردن گوش کودک
علل ژنتیکی کم شنوایی کودکان

همچپنبن بخوانید:اهمیت شناسایی,تشخیص و درمان اختلالات یادگیری
سندروم آلپورت: بیماری وراثتی غالب است و در مردان شدیدتر و زیادتر از زنان رخ می‌دهد. از علائم آن اختلالات کلیوی همراه با کم شنوایی و ناهنجاری چشمی است. معمولا سن شروع این سندروم قبل از دوران بلوغ است.

سندروم آپرت: ناهنجاری‌های اسکلتی به خصوص در جمجمه، فاصله زیاد بین دو چشم و سخت شدن مفاصل از علائم آن است. الگوی بیماری اتوزومال غالب است. در این کودکان ناهنجاری محسوس در مجرای حلزونی و بزرگ شدگی مجرای شنوایی داخلی وجود دارد.

کندوپلازی: این عارضه نوعی ناهنجاری اسکلتی مادرزادی است که با رشد غضروفی کند و تاخیر در استخوانی شدن درون غضروفی مشخص می‌شود.

سندروم کلیپ فیل: دلیل اصلی این نوع اختلال، احتمالا نقص در تکامل مزودرم بوده و در ماه دوم بارداری اتفاق می‌افتد. در این سندروم چون گردن کوتاه است و سر روی شانه قرار می‌گیرد، گوش و چشم و گردن درگیر می‌شوند. این اختلال در زنان بیشتر دیده می‌شود

سندروم واردنبرگ:  این سندروم با کم شنوایی ژنتیکی و ناهنجاری‌های سیستم پوستی همراه است.

اختلالات شنوایی مادر زادی
در بروز اختلالات شنوایی مادرزادی، عوامل ژنتیکی و غیرژنتیکی دخیل هستند. عوامل غیر ژنتیکی، 25 درصد علل کم شنوایی  را شامل می شوند و 50 درصد ناشی از عوامل ژنتیکی و ارثی است که معمولا به دلیل وجود یک ژن غالب در بدن زن یا مرد رخ می‌دهد. حتی ممکن است بدون هیچ علتی کودکی با مشکل کم شنوایی به دنیا بیاید. بقیه علت‌ها از آسیب‌های دوران کودکی و بعد از تولد ناشی می‌شود.

از جمله مهم ترین عوامل می توان به:

عوارض زایمان ، کمبود اکسیژن و یا نیاز به انتقال خون به هر دلیلی
نوزادان زورس، نوزادانی که وزن پایین دارند یا برای زنده ماندن و داشتن تنفس نیاز به برخی داروها دارند، ممکن است در خطر کم شنوایی باشند.
استفاده از داروهای آنتی بیتویک توسط مادر در دوران بارداری، می‌تواند به طور بالقوه باعث آسیب به عصب شنوایی یا سایر ساختارهای شنوایی کودک شود.
عفونت‌های مادر در دوران بارداری مثل ویروس تبخال، ویروس سیتومگال، سرخک و دیابت می‌تواند به شنوایی نوزاد آسیب بزند.
مصرف مواد مخدر، سیگار و الکل توسط مادر در دوران بارداری باعث آسیب به ساختار مغز و سیستم شنوایی نوزاد می‌شود.

علائم و نشانه های اختلالات شنوایی در کودکان چیست؟
کودکان تازه متولد شده نسبت به صداها حساس هستند و در صورتی که صدایی ناگوار به صورت ناگهانی بشنوند عکس العملی از خود نشان خواهند می دهند؛ برای مثال پرشی در آنها را در صورت شنیدن صدا شاهد خواهیم بود.

اما در کودکانی که  ناشنوا به دنیا آمده اند این عامل می تواند نشانه ای باشد تا خانواده ی آنها به شنوایی نوزاد خود مشکوک شوند. نوزادان به طور معمول تا سه ماهگی قادر به شناسایی صدای والدین خود هستند و تا 6 ماهگی به صورت کامل نسبت به صداهای اطراف عکس العمل از خود نشان می دهند

همچنین ببینید:کلینیک شنوایی سنجی سه راه تهرانپارس

والدین گرامی باید با مشاهده چنین علائمی هر چه سریعتر کودک خود را نزد یک پزشک متخصص ببرید.

وادار کردن مخاطب به تکرار کلمات
تلفظ نادرست یا اشتباه بعضی کلمات
پیشرفت نداشتن یا عقب گرد در پیشرفت زبان آموزی
نیاز به افزایش صدای تلویزیون و…
نداشتن واکنش طبیعی نسبت به صداهای ضعیف، متوسط و شدید
بی توجه و حواس پرت به نظر آمدن
نداشتن واکنش نسبت به شنیدن نام
عدم پاسخگویی نوزاد و کودک از پشت سر یا جایی دیگر که امکان دیدن فرد را ندارد.
ناتوانی در پیدا کردن شخصی که از فاصله ای دور در منزل او را صدا می زند.
روش های درمان اختلالات شنوایی در کودکان
از جمله روش های درمان اختلالات شنوایی در کودکان می توان به چنین مواردی اشاره کرد:

تجویز دستگاه های کمک شنوایی همچون سمعک
وقتی نوزادی با کم شنوایی متوسط متولد می‌شود، تجویز صحیح و زود هنگام سمعک برای رشد گفتار و پیشرفت تحصیلی او در آینده بسیار مهم است؛ زیرا از تولد تا سه سالگی مغز کودکان سریع رشد می‌کند. شنیدن صداها به‌صورت دائمی و همیشگی برای رشد طبیعی و تکامل راه‌های عصبی مربوط به شنوایی، گفتار و زبان در مغز خیلی مهم و حیاتی است.

سمعک مخصوص کودکان باید تا قبل از شش ماهگی تجویز شود و برای بیشتر کودکان کم شنوا بدون در نظر گرفتن میزان کم شنوایی، سمعک پشت گوشی تجویز می‌شود.

عمل جراحی کاشت حلزون
در کودکانی که با کم شنوایی شدید مادرزادی به دنیا آمده اند استفاده از سمعک های شنوایی نمی تواند راه حلی مناسب برای درمان این نوع کم شنوایی باشد؛ چرا که میزان اختلالات شنوایی در حدی است که سمعک های شنوایی قادر به حل مشکل کودک نخواهد بود. در چنین شرایطی، کاشت حلزون مفیدترین روش برای درمان این نوع اختلال است.

گفتار درمانی
گفتاردرمانی کودکان کم شنوا به آن ها کمک می کند تا بتوانند مهارت های ارتباطی _ کلامی خود را بهبود ببخشند.

متخصص گفتاردرمانی با ارائه راهکارهایی به کودک می آموزد که چگونه بطور صحیح صحبت کند. برقراری تماس چشمی ، تکرار کلمات شنیده شده ، تشخیص تفاوت بین صداها ، صدا سازی توسط کودک ، تمریناتی برای کنترل تنفس ، انجام بازی هایی که نیازمند صداسازی هستند و … از جمله مهم ترین راهکارهای گفتاردرمانی در کودکان کم شنوا هستند.
منبع:سمعک مهر